باسمه تعالی عظم شأنه
امروزه با توجه به سیاست آموزش عالی کشور (خواه صحیح، خواه غلط) هم ورود به مقطع کارشناسی ارشد و هم مقطع دکتری به صورت تستی برگزار می شود. برای اینکه دانشجویان به قبولی در کارشناسی ارشد و دکتری ترغیب شوند، اکثر به کتابهایی که در ایران از شهرت بیشتری برخوردارند روی آورده و سؤالات تستی آزمون‌های قبل را مرور می‌کنند. اما سؤال اصلی اینجاست که واقعاً چند درصد از این دانشجویان تحلیل‌گر و توانمند در حل مسائل سازمانی و ملی کشور خود خواهند شد؟ آیا کتابهایی که به عنوان مرجع برای مطالعه و شرکت در آزمون دکتری و کارشناسی ارشد در اذهان دانشجویان وجود دارد این امکان را برای آنها فراهم خواهد کرد تا در آینده یک پژوهشگر و آموزش‌گر و همچنین مجری برجسته‌ای در کشور شوند؟ به نظر من این کتاب‌ها و اینگونه آزمونها نمی‌توانند دانشجویان ما را به قله‌های تعالی و پژوهش برسانند. اینگونه آزمونها فقط معیاری برای ورود به دانشگاه محسوب شده و به نوعی سنجش را برای سازمان سنجش راحت‌تر کرده‌اند. تستی خواندن ذهن دانشجویان را نسبت به تحلیل‌ها، تقلیل می‌دهد. البته ممکن است دقت در یادگیری را افزایش دهد.
هیچکس دوست ندارد در عرصه علمی در یک رقابت سازنده و سالم، از جامعه و اطرافیان خود عقب بماند. میل به تعالی در اکثر ما با انگیره‌های مختلف وجود دارد. برای اینکه بتوانیم راه‌های میان‌بر را شناسایی کرده و سریعتر از دیگران و البته با فاصله زیاد از آنها، حرکت کرده و به قله تعالی رسیده و طبعاً حوزه خدمت‌رسانی خود را برای کشور و حتی جامعه علمی بشری گسترش دهیم، چه اسلوب و روشی را برای مطالعه و پژوهش خود انتخاب کنیم تا ضعف‌های خود را جبران کرده و در انبوه دانش‌آموختگان بهترین باشیم؟ در این نوشتار برخی از موارد را که ذهنم یاری می‌کند بیان خواهم کرد و خوشحال خواهم شد در نظرات راه‌های بیشتری را از شما بیاموزم.
1- عصر امروز عصر فناوری اطلاعات و شبکه است. بنابراین کسانی در عرصه پژوهش و آموزش موفق خواهند شد که از ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات به خوبی بهره‌برداری کنند. این ابزارها علاوه بر سرعت در آموزش و پژوهش، دقت را افزایش داده و دسترسی به اطلاعات صحیح را به ما گوشزد می‌کند. بهترین ابزار برای دانشجویان و استادان بهره‌برداری از اینترنت و نرم‌افزارهای کاربردی در آموزش و پژوهش است. طبیعی است هر پژوهشگر هر واژه‌ای را در گوگل جستجو کند به برخی از مطالب دست خواهد یافت اما براستی این اطلاعات با کیفیت هستند؟ یا شما به جامعیت در پژوهش خود دست یافته‌اید؟. با تجربه‌ای که اینجانب با بیش از ده سال آشنایی با اینترنت دارم پاسخ را منفی می‌دانم. بنابراین لازم است که شما از همه قابلیت‌های اینترنت بهره‌برداری کنید و همچنین توان جستجوی خود را نیز افزایش دهید. پایگاه‌های اطلاعاتی رشته خود و همچنین ابزارهای جستجو و نحوه بهره‌برداری از آنها را به خوبی فراگیرید. بسته‌ای کامل برای رشته خود از فیلم‌ها، کتاب‌ها، مقالات و مجلات، پاورپوینت و دهها مورد دیگر در اختیار داشته باشند.
2-در حوزه تخصصی خود این چهار سطح را که البته گام به گام هم هستند را دنبال کنید:
سطح اول: تکنیک شناسی و فرایند شناسی
سطح دوم: نظریه‌شناسی و آزمون نظریه‌های دیگران در عمل
سطح سوم: مطالعه مبانی نظریه‌ها (مبانی اقتصادی، فلسفی و ... )
سطح چهارم: نظریه‌پردازی در حوزه تخصصی خود.
سطح اول: تکنیک شناسی و فرایند شناسی
در حوزه تخصصی خود یک کتاب را که البته مبنایی و دقیق است انتخاب کرده و به خوبی مطالعه کنید. شما با کلیاتی از حوزه تخصصی خود آشنا شده‌اید. سعی کنید اینگونه کتاب‌ها، کتابهای text book یا متنی باشند (کتابهایی که منبع تدریس در مقطع کارشناسی قرار می‌گیرند) برای انتخاب و شناسایی کتاب خوب باید زمان زیادی را صرف کنید. حتما از کسانی که در این حوزه سر رشته دارند کمک بخواهید. به نظر من 80 درصد مطالب این کتاب با کتابهای بعدی که شما قصد مطالعه آن را دارید مشابه هستند و بنابراین کتابهای بعدی می توانند 20 درصد مطالب اضافی داشته باشند که با مطالعه آنها به جامعیتی در آن حوزه خواهید رسید. البته این سطح سطح اول و به عبارت دیگر مقطع کارشناسی است. شما با فرایند تحلیل مدیریت استراتژیک یا بازاریابی آشنا شده‌اید و مفاهیم کلی آن حوزه را می‌دانید.
سطح دوم: نظریه‌شناسی و آزمون نظریه‌های دیگران در عمل
سطح دوم این است که آنچه را که بافته‌اید پنبه کنید! پس از مطالعه کتابهای فوق به روش بالا شما احساس خواهید کرد عالم به علم مدیریت استراتژیک یا هر حوزه دیگر شده‌اید چون یک فرایند را به طور جامع حداقل در مرحله نظر آموخته‌اید! اما در این گام تازه متوجه خواهید شد که هیچ نمی‌دانید! چون سطح بالاتر از آن را قصد فراگیری دارید. در این سطح به کتابهای پایه‌ای روی بیاورید و نظریه‌های مطرح را در این زمینه مطالعه کنید. با افکار و اندیشه‌های آنان و مهمتر اینکه چگونه این نظریه شکل گرفته است را بررسی و تحلیل کنید. عمیق بشوید بر کیفیت مطالعه خود بیفزایید شاید یک فصل چند روز طول بکشد تا مطالعه شود. بنابراین شما کم کم خواهید دانست که اجزای مدل مدیریت استراتژیک که در سطح اول فراگرفته‌اید از کدام نظریه نشأت گرفته‌اند به عبارت دیگر، تکنیک‌های سطح اول متناسب با کدامیک از نظریه‌ها هستند. با آموختن نظریه‌ها خود می‌توانید فرایندهای جدیدی طراحی کنید و اگر یک مسأله به شما در مورد یک سازمان ارائه شد جوانب آن را سنجیده و فرایندی متناسب با آن طراحی کنید (توجه کنید شما در این بخش طراح مدل و فرایند شده‌اید اما نظریه‌پرداز نیستید).
سطح سوم: مطالعه مبانی نظریه‌ها (مبانی اقتصادی، فلسفی و ... )
در سطح سوم باید از سطح کم عمق استخر مدیریت استراتژیک به سطح عمیق آن بروید. به عبارت دیگر شما در سطح اول تکنیک را آموختید، در سطح دوم نظریه‌ها را شناختید و در سطح سوم لازم است منشأ شکل‌گیری این نظریه‌ها را بدانید. برخی از نظریه‌ها منشأ اقتصادی، برخی منشأ رفتاری و روان‌شناسی و سایر موارد دارند. در این سطح به مطالعه فلسفه هم نیاز دارید تا منشأ نطریه‌ها را بدانید ( در این بخش شما نظریه‌ها را شناخته‌اید و منشأ شکل‌گیری آنها را می دانید. بنابراین نقد و بررسی نظریه‌های مورد استفاده را بیشتر خواهید دانست).
در این سطح با نسل‌های مختلفی از استراتژی و مدیریت استراتژیک در ارتباط هستیم: در نسل اول مکاتب و نظریه‌های مدیریت استراتژیک عمدتاً بر پایه‌های اقتصاد استوار بودند. نسل دوم که انتقادات عمده ای نیز بر نسل اول وارد کرده‌اند نسل استواری دانش استراتژی بر پایه روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، و فلسفی هستند که بر سیاست، فرهنگ، شناخت‌ها، تفسیرها پایه‌گذاری شده‌اند. بنابراین توجه بیش از پیش به ارتباط بین دانش استراتژیک و سایر حوزه‌ها ضروری است
سطح چهارم: نظریه‌پردازی در حوزه تخصصی خود.
در سطح چهارم لازم است شما در حوزه تخصصی خود نظریه‌پرداز شوید. نظریه‌هایی که خود منشأ بوجود آمدن تکنیک‌های زیادی شده و دیگران این نظریه‌ها را آزمون کنند.
با بررسی و تحلیل 4 سطح فوق شما خواهید توانست در حوزه علمی خود فردی برجسته شوید. اما لازم است که در کنار این چهار سطح به راه‌های زیر هم توجه فرمایید:
3- توجه اکید به روش و روش‌شناسی
هر دانشجو و استاد علاوه بر شناخت عمیق و دقیق تخصص خود لازم است که روش‌شناسی پژوهش خود را خوب بداند. تا بتواند اطلاعات و دانش جدیدی را بدست آورده و آنها را به جامعه علمی عرضه کند. در حوزه روش شناسی لازم است که استراتژی‌های پژوهش کمی، کیفی و آمیخته(ترکیبی) به خوبی شناسایی شده و در پژوهش خود آنها را بکار گیرید. گام بعدی برای پژوهش شما طراحی روش‌هایی است که از سوی شما انجام خواهد شد که بسیار ارزشمند است
4- آزمون یافته‌ها در عمل
یافته‌های شما زمانی از ارزش و اهمیت برخوردار خواهند بود که در عمل بتوانند پاسخگوی مسائل ملی و خرد کشور باشند بنابراین تعامل دوسویه با صنعت و دولت و سایر جاههایی که می‌تواند برای آزمون یافته‌های شما مکان مفیدی باشد ضروری است.
اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید لطفا ابتدا وارد شوید، در غیر این صورت می توانید ثبت نام کنید.